Акыркы мезгилде Кыргызстанда мамлекеттик ипотекалык насыялоо активдүү өнүгө баштады. Республикада «Менин ïyïm — 2024-2030» («Менин үйүм — 2024-2030») жаңы турак-жай программасы ишке кирди. 24.kgнин редакциясы мамлекеттик ипотеканы кантип алуу керек жана ага кимдер кайрыла аларын иликтеп көрдү.
Мамлекеттик ипотеканын катышуучуларына коюлган негизги талаптар:
Арыз берүүчү арыз берген учурда 18 жашта болушу керек.
Жалпы иш тажрыйбасы же эки жылдык бизнес тажрыйбасы болушу керек. Ал дагы бир компанияда бир жылдан кем эмес иштеген болсо талаптарга жооп берет.
Катышуучунун же анын жубайынын Кыргызстанда жеке турак жайы болбошу керек.
Өтүнмө ээси жана анын жубайы арыз берилген күнгө чейин акыркы үч жыл ичинде өлкөдө кыймылсыз мүлккө байланыштуу эч кандай бүтүмдөрдү жасабашы керек.
Катышуучу төлөөгө жөндөмдүү болушу керек.
Ипотекалык кредиттин түрлөрү
Ипотеканын үч түрү бар: социалдык, жеңилдетилген жана жеткиликтүү.
1 Социалдык ипотека
Мамлекеттик жана жеке сектордун кызматкерлерине жылына 4 пайыз менен 25 жылга чейин берилет.
Эч кандай алдын ала төлөм талап кылынат.
Көп балалуу (беш же андан көп жашы жете элек балдары) үй-бүлөлөр кайрыла алышат.
Мүмкүнчүлүгү чектелген адамдар жана камкорчулар.
Никеде турбаган жана жашы жете элек балдары бар жесирлерге жана жесирлерге берилет.
Айыл жериндеги 35 жашка чейинки жаш адистер катыша алат.
Никеде турбаган жана ата-энесинин биринин жазуусу жок жашы жете элек баласы бар граждандар.
2 Артыкчылыктуу ипотека
25 жылга чейин жылдык 4 пайыз менен чыгарылат.
Эч кандай алдын ала төлөм жок.
Ал мамлекеттик жана муниципалдык кызматкерлерге, ошондой эле бюджеттик сектордун кызматкерлерине (мугалимдер, дарыгерлер жана башкалар) арналган.
3 Жеткиликтүү ипотека
25 жылга чейин жылдык 8 пайыз менен чыгарылат.
Жеке менчик ээлери үчүн 20 пайыздык баштапкы төлөм талап кылынат.
Кантип тапшырса болот?
Программага катышуу үчүн арыздар онлайн кабыл алынат. Каттоодон өтүү үчүн Мамлекеттик инспекциянын сайтына шилтеме аркылуу өтүп, керектүү талааларды толтуруу керек. Каттоодон өткөндөн кийин порталда жеке кабинет ачылат жана номерге негизгини кийин орнотуу үчүн убактылуу сырсөз менен SMS жөнөтүлөт.
Өзүңүздүн жеке кабинетиңизге кирүү үчүн салыктын идентификациялык номерин жана паролду киргизип, андан соң "Кызмат көрсөтүү үчүн төлөм" бөлүмүндө мамлекеттик кызмат көрсөтүүлөр үчүн төлөшүңүз керек. Бул акча үчүн Мамлекеттик инспекция арыз ээсинин үй-бүлөлүк абалын, иш стажын, турак жайдын бар-жоктугун билүү үчүн мамлекеттик органдарга суроо-талап менен кайрылат.
Төлөм жана ырастоо
Төлөгөндөн кийин, сиз өзүңүздүн жеке эсебиңизди ырастап, жеке маалыматтарды иштетүүгө макулдук беришиңиз керек. Макулдук онлайн режиминде Balance.kg мобилдик тиркемеси аркылуу берилиши мүмкүн. Ал үчүн Play Market же App Store дүкөнүнөн тиркемени жүктөп алып, онлайн идентификациядан өтүшүңүз керек.
Өтүнмөнүн менюсунда идентификациядан кийин “Мамлекеттик” кошумча барагына өтүп, “Мамлекеттик шайлоо комиссиясында каттоо” баскычын басышыңыз керек.
Макулдукту ырастоо жана арызды жөнөтүү
Эгерде арыз берүүчү никеде болсо, жубайы өзүнчө арызды жүктөп алып, онлайн идентификациядан өтүп, "Өт" менюсунда "Жубайымдын макулдугу" баскычын басышы керек. Андан кийин сиздин жеке кабинетиңизде "Жеке маалыматтарды издөөгө макулдук" бөлүмүндө "Макулдук алынды" деген белги көрсөтүлөт.
Жеке маалыматтарды иштеп чыгууга макулдук бергенден жана "Менин арыздарым" бөлүмүндө сиздин жеке кабинетиңизде төлөмдү жүргүзгөндөн кийин "Арыз кошуу" баскычын басып, кошумча маалыматтарды киргизип, текшерүү үчүн арызды Мамлекеттик инспекцияга жөнөтүшүңүз керек. Өтүнмөнүн статусу "Карап чыгууга жөнөтүлдү" болушу керек.
Белгилей кетсек, мамлекеттик кызматкерлер салыктарды жана Социалдык фондго чегерүүлөрдү төлөөдөн бошотулган. Иш стажын аныктоо үчүн «Менин документтерим» бөлүмүндөгү өздүк кабинетине акыркы жылдагы эмгек акысы тууралуу справканы тиркөө керек.
Өтүнмөнү карап чыгуу мөөнөтү кандай?
Мамлекеттик шайлоо комиссиясынан 24.kgнин редакциясына билдиришкендей, акыркы учурда арыздарды кароо процесси жөнөкөйлөштүрүлгөн. Мурда арыздар эки-үч айдын ичинде каралса, азыр процесс эки-үч күнгө созулат. Бул убакыттын ичинде катышуучу пикир алат.
Эгерде менин үй-бүлөлүк абалым өзгөрсө, арызды четке кагууга болобу?
Эгерде сиздин арызыңызды тапшыргандан кийин сиздин үй-бүлөлүк абалыңыз өзгөрсө, порталдагы жеке кабинетиңиздеги маалыматыңызды жаңыртыңыз. Бул программага коюлган талаптарга жооп берсеңиз, кезекке таасир этпейт.
Үй-бүлө курамындагы өзгөрүүлөр турак жайдын аянтына таасир этиши мүмкүн. Мамлекеттик инспекция текшерүү жүргүзөт жана эгер сиз программага коюлган талаптарга жооп бербесеңиз, арызыңыз четке кагылат.
Ишке орношуу статусундагы өзгөрүүлөр арызга кандай таасир этет?
Эгерде арыз берүүчү мамлекеттик кызматкер катары ипотеканы алуу үчүн кезекте турган болсо жана жумуш ордун алмаштырса, анын кезеги сакталат, бирок ипотеканын шарттары иштин жаңы чөйрөсүнө жараша өзгөрөт.
Мисалы, үстөк пайызы 4 пайыздан 8 пайызга чейин көтөрүлүшү мүмкүн.
Өтүнмө ээси жумушунан айрылса же кирешеси азайса, бул алардын ипотекалык насыясын төлөө мүмкүнчүлүгүнө таасир этиши мүмкүн. Бул учурда кырдаал жекече каралат.
Шарттарым өзгөрсө, кайра тапшырышым керекпи?
Эгер арызыңызды тапшыргандан кийин үй-бүлөңүздүн же жумушуңуздун статусу өзгөрсө, жаңысын тапшыруунун кереги жок.
Жөн гана электрондук порталдагы жеке кабинетиңиздеги маалыматты жаңыртыңыз.
Эгерде сиз дагы эле программанын критерийлерине жооп берсеңиз, бул өзгөртүүлөр кезегиңизге таасирин тийгизбейт. GIC дагы эле талаптарга жооп берериңизди текшерүү үчүн арызыңызды кайра карап чыгат.
Мамлекеттик инспекция арыз ээсинин кирешесин кантип текшерет?
Киреше Салык кызматынын жана Социалдык фонддун маалыматтарын колдонуу менен Тундук системасы аркылуу текшерилет. Социалдык фонддун документтери кирешени тастыктай алат, ал эми кээ бир учурларда ал адам декларация тапшырбаса дагы, Мамлекеттик салык кызматынан кирешеси тууралуу маалымкатты талап кыла алат.
Салык органы болгон маалыматтардын негизинде кирешени ырастоочу атайын бланк бере алат. Маданият мамлекеттик мекемеси программада катышуучулардын киреше деңгээлине карата эч кандай талаптар жок экенин белгиледи.